Waarom leefstijl géén invloed op je premie moet hebben

Roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik zijn de grootste oorzaak van ziekte in Nederland. Het resultaat: 35.000 doden per jaar en €9 miljard aan collectieve kosten. Hoe doorbreken we dit patroon?

De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving stelde voor om ‘ongezonde leefstijlen’ te ‘beboeten’ met een hogere verzekeringspremie. Dat dit een slecht idee is, blijkt al uit de woorden van de voorzitter van deze raad zélf: “bij verslaving is er weinig sprake van eigen keuze.” Als dat zo is, zou een hogere premie dus ook niet leiden tot gezonder gedrag. Wel tot grotere geldzorgen.

De nadruk op ‘eigen verantwoordelijkheid’, verduistert een wezenlijk probleem: ongelijkheid. Hoogopgeleiden leven gemiddeld 20 jaar (!) langer in goede gezondheid dan laagopgeleiden. Laagopgeleiden drinken, roken en snacken meer. Maar is het ‘eigen schuld’ dat armere mensen een slechtere gezondheid hebben? Rutger Bregmans conclusie luidt nee: het gaat hier niet om een gebrek aan ‘karakter’, maar een gebrek aan geld. Constante geldstress zorgt ervoor dat je niet goed vooruit kan denken, omdat je te druk bezig bent met van dag tot dag rond te komen. Dus is het ondoordacht om juíst de geldstress te gaan verhogen met een hogere premie.

Een inkomensafhankelijke premie is al eerlijker dan een gedragsafhankelijke. Maar nog liever dringen we de ongelijkheid zélf terug. Dit kan met een basisinkomen; dat geeft een gelijk startkapitaal voor iedereen. Zo wordt je startpositie minder afhankelijk van je ouders’ bankrekening. Een gelijkere bevolking, is een gezondere bevolking.

Meer lezen

Waarom ons armoedebeleid tekort schiet
Wat leert het Mincome experiment ons?