Waarom we Facebook beter kunnen opsplitsen

Facebook is met z’n privacyschending en fake-news geen ideaal bedrijf om klant van te zijn. Iets vergelijkbaars geldt voor Google en Amazon. Toch kunnen we moeilijk om deze reuzen heen: maar liefst zeventig procent van het internetverkeer loopt via Facebook en Google. Maar er is een oplossing.

Maak kennis met Elizabeth Warren. Zij wil de volgende president van de Verenigde Staten worden, en als dat lukt wil ze internetreuzen als Facebook, Amazon en Google opsplitsen in meerdere kleine bedrijven. Hoe ziet ze dat precies voor zich? En waarom is het een goed idee?

Wat Elizabeth Warren van plan is

Stel, Facebook wordt opgesplitst. Warren wil dat doen met twee regels. De eerste regel dwingt grote internetbedrijven om een scheiding te maken tussen hun platform en de gebrúikers van dat platform. Met andere woorden: de bedrijven bezitten het platform, maar over de gebruikers hebben ze niks te zeggen. Dat betekent dat Facebook geen data van haar gebruikers mag verkopen aan andere partijen. De tak van het bedrijf die zich daarmee bezighoudt moet dus worden afgestoten.

“Het is niet nieuw dat de overheid als scheidsrechter optreedt wanneer megabedrijven te groot worden om mee te concurreren.”

De andere regel die Warren voorstelt, verbiedt grote internetbedrijven om kleinere concurrenten op te kopen – zoals Facebook deed met WhatsApp en Instagram. Als bedrijven als Facebook, Instagram en WhatsApp naast elkaar bestaan, ontstaat concurrentie. Warrens aanname is dat concurrentie leidt tot vernieuwing en betere producten. En in het geval van Facebook betekent ‘beter’ dan hopelijk ook: minder schadelijk voor privacy en democratie.

De overheid als scheidsrechter?

Het is niet nieuw dat de overheid als scheidsrechter optreedt wanneer megabedrijven te groot worden om mee te concurreren. Oereconoom Adam Smith vond dit al een noodzakelijk kwaad. En in de twintigste eeuw werd het ook in de praktijk toegepast. Een voorbeeld: de multinational Standard Oil werd in 1911 door de Amerikaanse overheid opgeknipt in 34 kleine bedrijven.

En korter geleden, in de jaren negentig, greep de overheid in bij Microsoft, het softwarebedrijf van Bill Gates. Microsoft blokkeerde alle internetbrowsers die concurreerden met haar eigen Internet Explorer. De overheid stak er een stokje voor door Microsoft voor de rechter te slepen. Met succes. Het gevolg is dat we nog steeds kunnen kiezen voor andere browsers, zoals Mozilla en Chrome.

“Het ironische is dat de dappere kleine startups van toen – Google en Facebook – nu zélf de markt blokkeren.”

In de open markt die ontstond na de Microsoft-rechtszaak konden vernieuwende startups als Google en Facebook tot bloei komen. Dat bedoelt Elizabeth Warren als ze zegt dat een markt baat heeft bij concurrentie.

Het ironische is alleen dat de dappere kleine startups van toen nu zélf de markt blokkeren. De maatregelen die Warren voorstelt, moeten orde op zaken stellen. Ze maakt er niet iedereen blij mee. Mark Zuckerberg niet. En veel economen niet, die vinden dat je de vrije markt geen regels moet opleggen. Maar het Microsoft-voorbeeld laat zien dat sommige regels de markt juist vríjer maken.

Stof tot doen

Van stof tot nadenken naar stof tot doen. Hulde aan de pioniers die nu al overstappen op alternatieven voor Facebook! Overstappen is namelijk makkelijker gezegd dan gedaan, want Facebook is overal. Laat staan óók nog stoppen met WhatsApp en Instagram.

Wat kunnen we verder doen? We kunnen straks allemaal stemmen op een Nederlandse medestander van Elizabeth Warren. Voor Nederland is het lastig om het als een klein duimpje tegen de megabedrijven op te nemen. In dat geval kan de Europese Unie uitkomst bieden. In 2018 legde de EU bijvoorbeeld een boete op aan Google van 4,3 miljard euro (proost!). De reden: Google beperkte de keuzemogelijkheden van Android-gebruikers – ze konden alleen Google-apps kiezen. Anders gezegd, de EU heeft de middelen om een vuist te maken richting de grote jongens. Zijn de Europese verkiezingen toch relevanter dan we misschien dachten!

Meer lezen

Het plan van Elizabeth Warren
Internetreuzen maken het startups moeilijk
En dan hebben we het nog niet eens gehad over belastingontduiking